Stemmen vanuit het buitenland

Eerlijk toegegeven: ik mag dan wel geëmigreerd zijn, toch ben ik er trots op om Nederlander te zijn, en op wat er in Nederland bereikt wordt. Oranje boven. Het ondernemende. Niet opgeven. De vrijheden. Maar ook de verantwoordelijkheden. Gelijkheid. Emancipatie. Watermanagement. De high-tech industrie. De verbondenheid die bovenkomt bij sportevenementen. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Voor veel dingen geldt dat ze niet vanzelfsprekend zijn. Er is hard voor gewerkt en gestreden. Het is belangrijk dat we voor de toekomst van Nederland de juiste koers blijven varen, en ik voel me als Nederlander verplicht om mijn steentje bij te blijven dragen, ondanks dat ik niet meer in het land woon. In het bijzonder nu, omdat ook Nederland de gevolgen van de coronacrisis te boven zal moeten komen, onder andere financieel. En dat gaat nog wel een paar jaar in beslag nemen…

De Tweede Kamerverkiezing in 2021

Ons stemrecht is een bij uitstek geschikte manier om als individu bij te dragen aan de toekomst van het land. Wie als Nederlander geëmigreerd is, behoudt het stemrecht en kan stemmen tijdens verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement. En zoals jullie zullen weten, zijn er binnenkort weer verkiezingen voor de Tweede Kamer. Voor mij dus tijd om in actie te komen.

Eenvoudig is stemmen vanuit het buitenland niet, maar dat weerhoudt me er nooit van om mijn stem uit te brengen.

Nederlanders die in het buitenland wonen, kunnen op drie manieren stemmen:

• Per brief
• Per volmacht
• Op een Nederlands stembureau met behulp van een kiezerspas (in de praktijk geschikt voor Nederlanders die net over de grens wonen, in Nederland werken of op de dag van de verkiezingen om andere redenen in Nederland zijn)

Ik koos ervoor om te stemmen per brief. In grote lijnen gaat dat als volgt:

1. De kiezer registreert zich als kiezer buiten Nederland bij de afdeling Kiezers buiten Nederland van de Gemeente Den Haag. Dat is een eenmalige registratie die ook geldig is voor alle toekomstige verkiezingen.*
2. De Gemeente Den Haag begint vanaf ongeveer drie maanden voor de verkiezingsdag met het versturen van de briefstembewijzen naar de kiezers buiten Nederland. Het briefstembewijs is een machtiging om te mogen stemmen per brief, dus vergelijkbaar met de stempas die in Nederland op de mat valt. Samen met het briefstembewijs worden ook een stembiljet-envelop en retourenvelop toegestuurd. Dit alles wordt via de post opgestuurd.*
3. Nadat de kandidatenlijst voor de verkiezing definitief is vastgesteld, stuurt de Gemeente Den Haag een stembiljet naar de kiezers buiten Nederland. Het stembiljet wordt via e-mail of post opgestuurd, afhankelijk van wat is opgegeven bij de registratie in stap 1.
4. De kiezer buiten Nederland ondertekent het briefstembewijs en vult het stembiljet in. Het stembiljet gaat in de stembiljet-envelop, die dichtgeplakt wordt. De stembiljet-envelop gaat samen met het ondertekende briefstembewijs en een kopie identiteitsbewijs in de retourenvelop, die ook weer dichtgeplakt wordt.*
5. De kiezer stuurt de retourenvelop naar het briefstembureau van de Gemeente Den Haag, of kan deze voor een bepaalde datum naar de Nederlandse ambassade brengen.*

Nu zul je je misschien afvragen waarom het briefstembewijs en het stembiljet los van elkaar worden verstuurd naar de kiezers buiten Nederland. De reden is dat de kandidatenlijst meestal pas ongeveer een maand voor de verkiezingsdag definitief is, en het stembiljet dus niet eerder opgemaakt kan worden. De Gemeente Den Haag wil wél graag de briefstembewijzen (en enveloppen) op tijd bij de kiezers buiten Nederland krijgen, en die kiezers ook voldoende tijd geven voor het tijdig terugsturen van hun briefstem. Een maand is daarvoor te kort, dus worden de briefstembewijzen al een aantal maanden eerder verzonden.

Verder: het stembiljet moet in een aparte envelop gedaan worden, omdat de persoon die het briefstembewijs en kopie identiteitsbewijs moet controleren het stembiljet niet mag inzien. Dat heeft te maken met de regels omtrent het stemgeheim. De stembiljet-enveloppen worden samengevoegd en pas op een later moment opengemaakt om de stemmen te tellen.

Waar het niet goed ging

Bij de stappen hierboven gemarkeerd met een * ging het niet helemaal goed:

Stap 1 (de registratie) – een paar maanden geleden begon op internet de aankondiging voor de kiezers buiten Nederland te circuleren in verband met de aankomende Tweede Kamerverkiezing. Ik heb me in het verleden al geregistreerd als kiezer buiten Nederland, maar bedacht me dat ik na mijn laatste verhuizing geen adreswijziging heb doorgegeven. Dus deed ik dat nu alsnog. Al snel kwam er een antwoord van de Gemeente Den Haag: “dankuwel voor de adreswijziging, maareh…u staat helemaal niet geregistreerd als kiezer buiten Nederland.”

Hoe kan dat nou? Ik ben toch écht geregistreerd. Ik vond, ergens in een hoekje op de website voor de kiezers buiten Nederland, een opmerking dat registraties van voor 1 april 2017 niet meer geldig zijn. Dan kan het dus kloppen, want de laatste keer dat ik heb gestemd was voor de Tweede Kamerverkiezing op 15 maart 2017.

Prima, dan registreer ik me wel opnieuw. Snel opgelost. Hopelijk blijft deze registratie wel staan voor de toekomst.

Stap 2 (het ontvangen van het briefstembewijs) – tot op de dag van vandaag heb ik niets ontvangen. Nu wil ik daarvoor niemand beschuldigen. De ouderwetse post naar het verre buitenland gaat erg moeizaam op dit moment vanwege het beperkt aantal vluchten. Ook is mijn ervaring dat post die naar mij is verzonden soms helemaal niet aankomt. Gelukkig is het mogelijk om een vervangend briefstembewijs aan te vragen, en dat per e-mail te ontvangen. Halverwege februari heb ik een vervangend exemplaar aangevraagd, wat twee dagen later al in mijn e-mail zat. Ik vraag me af waarom het niet mogelijk is om al in eerste instantie het briefstembewijs per e-mail te ontvangen.

Stap 4 (de papieren in de enveloppen stoppen) – omdat ik mijn oorspronkelijke briefstembewijs niet heb ontvangen, heb ik dus ook geen enveloppen gekregen. Volgens de instructies mag ik eigen enveloppen gebruiken. Maar, zijn er nog vereisten voor deze enveloppen? In de instructies staat bijvoorbeeld geschreven: “U mag een eigen retourenvelop en stembiljet-envelop gebruiken om uw stem terug te sturen.”, en ergens anders staat “Bent u de witte stembiljetenvelop kwijt of is deze beschadigd? U kunt ook een eigen witte envelop gebruiken.”

Betekent dat dan dat de stembiljet-envelop verplicht wit moet zijn? De meeste enveloppen die ik hier kan kopen zijn bruin, en ik zie mijn stem niet graag in de prullenbak verdwijnen omdat hij niet in de juiste kleur envelop zit. Die vraag heb ik dus maar even bij de Gemeente Den Haag neergelegd. Het antwoord is: de kleur van de envelop is niet van belang. Het is wel de bedoeling dat ik op de stembiljet-envelop “Stembiljet” schrijf. Maar dat stond nergens in de instructie.

Stap 5 (het versturen van de briefstem) – zoals ik eerder schreef gaat het versturen van post van en naar het verre buitenland op dit moment erg moeizaam. De dame hier op het lokale postkantoor liet zelfs weten dat men minimaal een maand achter loopt met de reguliere post naar intercontinentale bestemmingen. Oef. Goed om te weten in dit geval. Een verzending per express is wel mogelijk, maar daar betaal je ook meer voor.

Dan maar afgeven bij de Nederlandse ambassade? Daar moet het dan wel uiterlijk 5 maart binnen zijn, want men heeft natuurlijk nog tijd nodig om het door te sturen naar Nederland, waar de briefstemmen uiterlijk op de verkiezingsdag binnen moeten zijn.

Voor de zekerheid stuurde ik de Nederlandse ambassade een e-mail in januari, met de vraag om te bevestigen dat het mogelijk is om mijn briefstem daar af te geven. Bijna een maand later (!!!) kreeg ik een antwoord met de bevestiging dat ik inderdaad mijn briefstem bij de ambassade kan afleveren. En: “U dient de retourenvelop te voorzien van voldoende frankering met Nederlandse postzegels.”

Wat een grap! Hoe kom ik hier in het Verre Oosten in vredesnaam aan Nederlandse postzegels? En het dan ook nog gewoon op durven schrijven.

En ook: wat een typisch Nederlandse zuinigheid weer. Bij de Gemeente Den Haag is een hele afdeling opgezet om de kiezers buiten Nederland te bedienen. Maandenlang werk in uitvoering, en waarschijnlijk nog veel langer in de voorbereiding. Maar de verzendkosten – let wel: dat zijn dus verzendkosten binnen Nederland (ik vermoed vanaf het Ministerie van Buitenlandse Zaken, waar de post vanaf de ambassade naar toe gestuurd wordt, naar de Gemeente Den Haag) – sorry, die moet u echt zelf betalen. Op een manier die voor u niet haalbaar is.

Misschien ligt de oplossing in een antwoordnummer, zodat er geen postzegels op de envelop hoeven? Een “port betaald” stempel op de retourenvelop? Of gewoon het Ministerie van Buitenlandse Zaken die de belangen van de Nederlanders in het buitenland behartigt en zelf even de briefstemmen uit het buitenland bij de Gemeente afgooit op 17 maart? Ik zeg maar wat.

De oplossing

Dus los ik het dan maar anders op. Ik had natuurlijk de papieren zelf naar de postbus van de Gemeente Den Haag terug kunnen sturen. Maar, uit ervaring weet ik dat ook dat wel eens problemen geeft, namelijk als er onduidelijkheden zijn over de douaneverklaring, er voor ontvangst getekend moet worden, enz. Met een postbus communiceren gaat nu eenmaal niet.

Uiteindelijk heb ik alles ingevuld, volgens voorschrift in de enveloppen gestopt en per express naar familie in Nederland verzonden (kosten: ongeveer 15 euro). Al na een paar dagen zijn de papieren daar ontvangen. De familie stuurt het weer op naar de Gemeente Den Haag. Voorzien van Nederlandse postzegels uiteraard.

Conclusie

Al met al was het dus best wel weer een gedoe. Misschien stem ik de volgende keer liever per volmacht.

Ik wil mijn waardering uitspreken voor de Gemeente Den Haag. De afdeling die zich bezighoudt met de kiezers buiten Nederland is erg behulpzaam geweest, en heeft op al mijn vragen en verzoeken snel en adequaat geantwoord.

Voor het proces voor de kiezers buiten Nederland zou ik het volgende aan willen bevelen:

• Verstuur de briefstembewijzen in eerste instantie al per e-mail (of geef de kiezer in ieder geval die keuze).
• Vraag kiezers buiten Nederland niet om post te frankeren met Nederlandse postzegels. Dat gaat voor de meeste mensen gewoon niet lukken.
• Kijk (opnieuw) naar de mogelijkheden om kiezers buiten Nederland digitaal te laten stemmen. Ik begrijp dat dit niet eenvoudig is i.v.m. wet- en regelgeving, maar het kan op de lange termijn veel werk besparen.

Tot slot nog een bespaartip voor onze eigen overheid.

Het stembiljet voor de kiezers buiten Nederland voor de aankomende Tweede Kamerverkiezing bestaat uit slechts één A4tje (zie hieronder). Een kandidatenlijst wordt los bijgeleverd. De kiezers buiten Nederland kiezen eerst een partij, gevolgd door het nummer van de kandidaat op de lijst van de betreffende partij.

Het zou een mooie vervanging zijn voor het dekbed-formaat stembiljet dat in Nederland wordt gebruikt. Het is trouwens geen nieuw idee. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft al eerder overwogen om soortgelijke stembiljetten in Nederland te testen.

Het stembiljet voor de kiezers buiten Nederland voor de Tweede Kamerverkiezing op 17 maart 2021:

De oplettende lezer ziet dat er 30 partijen op de lijst staan, terwijl dat er in Nederland meer (kunnen) zijn. Ik moest het zelf nog even opzoeken, en blijkbaar is het zo dat niet overal op alle partijen gestemd kan worden (niet alle partijen doen mee in alle kieskringen). Weer wat geleerd!

---

Abonneren via e-mail:

Wil je een e-mail ontvangen zodra er een nieuw artikel op fareastfire.nl is gepubliceerd? Abonneer je dan gratis (uitschrijven is mogelijk):

Deel op social media: